TEV Hangi Vergi Üzerinden Hesaplanmaktadır?

İhracatta Telafi Edici Vergi (TEV); Türkiye’nin taraf olduğu anlaşma hükümlerine göre Dahilde İşleme Rejimi (DİR) altında elde edilen Türk menşeli eşyanın anlaşmalara taraf ülkelere ithalinde tercihli tarife uygulamasından yararlanılmasının, bunların bünyelerine giren serbest dolaşımda olmayan eşyanın ithalat vergilerinin ödenmesi ve buna ilişkin belgelerin onaylanması koşuluna bağlı olması halinde ithalata ilişkin bir yükümlülük doğacak ve telafi edici verginin alınması söz konusu olacaktır.

Gümrük yükümlülüğü, söz konusu eşyanın ihracına ilişkin gümrük beyannamesinin gümrük idaresi tarafından tescil edildiği tarihte başlamakta olup, TEV’de vergiyi doğuran olay ihracat işlemine konu edilen eşyanın bünyesinde bulunan üçüncü ülkeler menşeli eşyanın ithal edilmesidir.

TEV’in matrahı ile serbest dolaşıma giriş rejiminde tahsil edilen gümrük vergisinin matrah unsurları aynıdır.

TEV’in matrahını bulmak için öncelikle ihraç eşyası içinde ithal edilmiş sayılan serbest dolaşımda olmayan ithal eşyasının miktarının tespit edilmiş olması gerekmektedir. Bu miktar bulunduktan sonra eşyanın DİR kapsamında ithal edildiği beyanname üzerinden bu miktara isabet eden gümrük kıymeti miktarının tespiti gerekir. Bundan sonra ihracat beyannamesinin tescil tarihindeki Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden kıymetin Türk Lirasına çevrilmesi gerekir. Bu da TEV’in matrahını vermektedir.

TEV'in ihracat beyannamesi konusu eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesi dışına çıktığı tarihe kadar ödenmesi zorunludur. Bu tarihten sonra ödenen ithalat vergileri için ayrıca bu tarih itibarıyla tespit edilen gecikme zammı uygulanır.

Bu noktada TEV hesabında hangi vergilerin dikkate alınacağı konusunda farklı yorum/uygulamaların olduğu ve ayrıca İlave Gümrük Vergisi'nin söz konusu hesaplamalara dahil edildiği görülmektedir.

İthalat Rejimi Kararı (Karar Sayısı: 3350)’nın “İthalatta uygulanacak gümrük vergisi oranları ile ek mali yükümlülükler” başlığı altında düzenlenen 9/5’inci maddesinde “Serbest Bölgelere veya Antrepoya alınan ya da Dahilde İşleme Rejimi kapsamında ithal edilen eşyanın işlem görmüş ürün olarak Avrupa Birliği’ne ihraç edilmesi halinde, varsa telafi edici verginin hesaplanmasında, ithal ülke ve eşyasına İthalat Rejimi Kapsamında uygulanan ithalat vergisi oranı ile Avrupa Birliği Ortak Gümrük Tarifesinde uygulanan en düşük gümrük vergisi oranı karşılaştırılır ve daha düşük olan vergi oranı tatbik edilir.” Hükmü yer almaktadır.

İhracat Genel Müdürlüğü’nün 16.05.2022 tarihli 74689512 sayılı yazısında, yukarıda belirtilen mevzuat hükmü uyarınca, Bölge Müdürlüklerince gerçekleştirilen dahilde işleme izin belgesi taahhüt kapatma işlemleri sürecinde, AB’ye ihraç edilen eşyanın bünyesindeki üçüncü ülke menşeli girdi sebebiyle doğan telafi edici verginin hesaplanmasında, ithal edilen eşyaya tatbik edilecek “ülkemiz İthalat Rejimi Kararı kapsamında uygulanan gümrük vergisi oranı” ile “Avrupa Birliği Ortak Gümrük Tarifesinde uygulanan en düşük gümrük vergisi oranı” karşılaştırılacağı, bu iki vergi oranından daha düşük olanının mezkur Kararın amir hükmü gereğince telafi edici vergi hesabında esas alınacağı belirtilmektedir.

Bununla birlikte, İthalatta İlave Gümrük Vergisi Uygulanmasına İlişkin Karar (Karar Sayısı: 3351)’ın “Kararın uygulanmayacağı durumlar” başlığı altında yer verilen 4’üncü maddesinde “Ekli tablolarda yer alan ürünlerin Dâhilde İşleme Rejimi kapsamında ithal edilerek işlem görmüş ürün olarak ihraç edilmesi halinde varsa telafi edici verginin hesaplanmasında bu Karar hükümleri uygulanmaz.” Hükmü yer almaktadır.

Nihai olarak, Dahilde İşleme Rejimi kapsamında taahhüt kapatma işlemleri sürecinde ortaya çıkan Telafi Edici Vergi’nin hesaplanmasında eşyaya uygulanan eş düşük gümrük vergisinin esas alınarak işlemlerin tekemmül ettirilmesi gerektiği sonucuna varılmaktadır.