YYS’nin Dahilde İşleme Rejimi’nde Yan Sanayici Kullanımına Etkisi

Dahilde İşleme Rejimi kapsamında yapılacak olan işleme faaliyetleri dahilde işleme izin belgesi/izni sahibi üretici firma tarafından yapılabileceği gibi dahilde işleme izin belgesinde/izninde belirtilen ve belge/izin sahibi olmayan başka bir üretici firma tarafından da yerine getirilebilmektedir.Dahilde işleme izin belgesi/dahilde işleme izni kapsamında ihracatı gerçekleştirilmeyen ithal eşyasının, işlem görmüş ürün ve/veya ithal edildiği şekliyle belge/izin sahibi firma ve/veya yan sanayici firmanın stoklarında bulundurulması zorunluolup, yapılan inceleme, denetim ve soruşturma sonucunda, dahilde işleme rejimi uyarınca firmanın veya yan sanayicisinin stoklarında bulunması gereken ithal eşyasının işlem görmüş ürün veya ithal edildiği şekliyle stoklarında bulunmadığının tespit edilmesi durumunda stokta bulunmayan eşya ile ilgili olarak dahilde işleme tedbirlerine uyulmaması kapsamında işlem yapılacaktır.

Dahilde İşleme Rejimi çerçevesinde yan sanayici kullanımına yönelik olarak mevzuat hükümlerinin incelenmesinde;

Yan sanayici; Dahilde işleme izin belgesinde/dahilde işleme izninde taahhüt edilen ihraç ürününün tamamını ya da bir kısmını üreten, belgede/izinde kayıtlı ancak belge/izin sahibi olmayan firmayı,

İhracatçı; yan sanayiciye ithal eşyasından işlem görmüş ürün ürettiren ve bu ürünün ihracatını kendisi ve/veya aracı ihracatçı vasıtasıyla gerçekleştiren imalatçı olmayan dahilde işleme izin belgesi/dahilde işleme izni sahibi firmayı,

İşlem görmüş ürün ise; işleme faaliyetleri sonucunda elde edilen asıl veya ikincil işlem görmüş ürünü,

İfade edildiği görülmektedir.

Bununla birlikte, Dahilde İşleme Rejimi Tebliği (İhracat 2006-12)’nin 17/6’ncı maddesinde, Dahilde işleme izin belgesi/dahilde işleme izni sahibi imalatçı-ihracatçılartarafından, belge/izin ihraç taahhüdündeki işlem görmüş ürünün üretiminin bir kısmını veya bir aşamasını, yan sanayiciye yaptırabilecekleri hüküm altına alınmıştır.

Dahilde İşleme Rejimi Kararı (Sayısı: 2005/8391) ve Dahilde İşleme Rejimi Tebliği (İhracat 2006-12)’nin ilgili maddelerinde yer alan ve yukarıda belirtilen tanımlamalar ile Tebliğ’in 17/6’ncı maddesinde hüküm altına alınan hususun birbiri ile çelişir vaziyette bulunduğu,

Tanımların incelenmesinde, yan sanayicinin belge/izinde taahhüt edilen ihraç ürününün tamamını ya da bir kısmını üretebileceğinin belirtilmesine rağmen mezkûr madde metninde ise, belge/izinde belirtilen ihraç taahhüdündeki işlem görmüş ürünün üretiminin bir kısmını veya bir aşamasını, yan sanayiciye yaptırabileceklerinin hüküm altına alındığı,

Görülmektedir.

Bununla birlikte, Dahilde İşleme Rejimi tedbirlerinin uygulama usul ve esaslarını belirlemek amacıyla hazırlanan Genelgeler incelendiğinde; Tekstil, Konfeksiyon, Deri ve Deri Ürünlerine İlişkin Dahilde İşleme Rejimi Genelgesi (İhracat:2015/2) ile Tarım Ürünlerine İlişkin Dahilde İşleme Rejimi Genelgesi (İhracat: 2016/1) kapsamında yan sanayici kullanımının netleştirildiği görülmektedir.

Tekstil, Konfeksiyon, Deri ve Deri Ürünlerine İlişkin Dahilde İşleme Rejimi Genelgesi (İhracat:2015/2)’nde;

Tekstil ve konfeksiyon sektörlerinde (deri ve deri mamulleri hariç) imalatçı olmayan ihracatçı firmalara (Dış Ticaret Sermaye Şirketleri ile Sektörel Dış Ticaret Şirketleri hariç) ait ihracat projeleri için DİİB düzenlenmeyeceği, ancak, Tebliğ’in 3’üncü maddesinde belirtilen ‘grup firması’ tanımı çerçevesinde, aynı grup içerisinde yer alan imalatçı olmayan firmalara, aynı grup içerisindeki imalatçı firmanın/firmaların yan sanayici olarak atanması kaydıyla dahilde işleme izin belgesi düzenlenebileceği,

Ayrıca, yurt içi yan sanayici protokolü ve yurt dışı sipariş sözleşmesi ibraz eden %1 indirimli teminat hakkına sahip firmaların (Yetkilendirilmiş Yükümlü Statüsü sahibi firmalar ile şartları sağlayan OKSB sahibi firmaların), aynı üretim süreci için kendi kapasite raporunda yer alan üretim miktarı kadar üretimi (varsa vardiya yazısı da dikkate alınarak) yaptırmak için dahilde işleme izin belgesine yan sanayici ekleyebilecekleri,

Tarım Ürünlerine İlişkin Dahilde İşleme Rejimi Genelgesi (İhracat: 2016/1)’nde;

DİİB sahibi imalatçı-ihracatçıların, belge ihraç taahhüdündeki işlem görmüş ürünün üretiminin bir kısmını veya bir aşamasını yan sanayiciye yaptırmasına izin verilebileceği, ancak, bu firmalarca, belge ihraç taahhüdündeki işlem görmüş ürünün üretiminin tamamın yan sanayiciye yaptırılamayacağı,

Hususlarına yer verilmiştir.

Nihai olarak, yan sanayici kullanımında işlemlerin yerine getirilmesinde Dahilde İşleme Rejimi’nin düzenlendiği tüm mevzuat hükümlerinin dikkatli bir şekilde sektör bazında incelenmesi ve buna göre işlem yapılması gerekmekte olup, bilhassa tekstil ve konfeksiyon sektörlerinde Yetkilendirilmiş Yükümlü Statüsü sahibi firmalara istisna tanınması hasebiyle Yetkilendirilmiş Yükümlü Statüsü sahibi firmalar için yan sanayici kullanımının genişletilerek uygulama alanı bulduğu ve YYS sahibi firmalara pozitif ayrıcalık sağlandığı görülmektedir.